Blog

De afgelopen maanden heb ik de basis- en vervolgopleiding EMDR gevolgd en inmiddels ben ik begonnen met het toepassen hiervan op cliënten. Wat een fantastische methode! De spanningen die bepaalde traumatische ervaringen automatisch met zich meebrachten, verdwijnen soms al binnen minder dan een half uur! Cliënten kijken me verbijsterd aan als ze moeten constateren dat de spanning die ze eerst nog een acht gaven op een schaal van 10 een paar minuten later verdwenen is. 'Ik voel het niet meer!' Een client liet na afloop zijn tranen lopen en verzuchtte dat dit blije tranen waren. Hij had al zolang met een beladen herinnering gezeten en ineens was de spanning weg. Ook het installeren van hulpbronnen, het via een EMDR methode benadrukken van positieve eigenschappen en ervaringen, heb ik nu al een aantal maal toegepast om het zelfvertrouwen van cliënten in bepaalde situaties te vergroten. Ook die resultaten zijn tot nu toe veelbelovend. EMDR, oftewel Eye Movement Desensitization Reprocessing is een therapievorm waarbij de emotionele lading bij een heftige herinnering vermindert. Het meest bekend is het van de vingerbewegingen die je met je ogen moet volgen. Er zijn echter ook andere methoden zoals de butterfly hug, het tikken op je knieën of het werken met geluiden. EMDR is een beproefde methode voor de behandeling van PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom). Het wordt alom erkend en door vele psychologen toegepast. Toch is het nog een raadsel waarom het werkt. Het vermoeden is dat het te maken heeft met het werkgeheugen dat extra belast wordt door de afleidende vingerbewegingen (of andere stimuli). Ook de bilaterale stimulatie wordt genoemd als mogelijk oorzaak. Zowel je linker- als rechterhersenhelft wordt betrokken als je je ogen een aantal malen, op aangeven van de therapeut, van uiterst links naar uiterst rechts beweegt en weer terug. EMDR wordt dan vergeleken met de REM slaap waarin je ogen ook heen en weer gaan en je vermoedelijk de ervaringen van overdag verwerkt. Wat het ook is, het is geweldig om te ervaren hoe blij mijn cliënten ermee zijn. Ik ga hier mee door!

Een van de mooiste oefeningen in mijn praktijk is die waarin ik een client begeleid met aandacht naar binnen te gaan en te benoemen wat die voelt. Dat wat opgeslagen ligt in het lichaam, mag gezien worden, wil gezien worden, wil erkend worden. Door te benoemen wat je voelt aan lichaamssensaties kan er heling ontstaan. Eugene Gendlin noemde deze lichaamssensaties felt sense. Gendlin is de grondlegger van focussing, de techniek voor het luisteren naar (de wijsheid van) je lichaam. Hij ontdekte dat de felt sense de variabele was die er het meest voor zorgde dat een therapie succesvol was. Zo'n lichaamssensatie kan de kleinste trilling of hapering zijn. Door hier met je aandacht en adembeweging naartoe te gaan, kunnen blokkades opgelost worden. Deze kleine sensaties kunnen ook als richtingsaanwijzer dienen voor je leven. Ze geven aan wat goed voor je voelt en wat niet. Emoties komen en gaan. In het beroemde gedicht van Rumi (1207-1273) zijn in de herberg alle emoties welkom. Ook de zogeheten negatieve emoties hebben je iets te brengen en mogen doorleefd worden. Volgens Jill Bolte Taylor, neurowetenschapper, zijn emoties chemisch gezien na 90 seconden weer uit ons lichaam verdwenen. Emoties die niet erkend worden, blijven echter vastzitten. Als je niet mag huilen, zitten de tranen nog in je. Als je niet boos mag zijn, zit de woede nog in je. Door deze emoties alsnog te doorvoelen, de pijn aan te kijken, kunnen ze verdwijnen en word je geheeld. Het geven van woorden aan de kleinste sensaties kan leiden tot 'rare' gesprekken. Zo kunnen cliënten het hebben over een kleerhanger in hun schouders, kauwgom in hun vezels, een stoeptegel op het hart. Dit is symboliek voor het gevoel dat iemand mogelijk al tijden heeft, maar waar nooit aandacht voor was. Wat vaak gebeurt, is dat dit gevoel verandert, zachter wordt of verdwijnt. Zo kan een grote, zwarte en zware kei in je borstkast lichter van kleur worden, een zachtere structuur krijgen, van temperatuur veranderen, verschuiven van plek en kleiner worden. Zo kunnen er ineens tranen over je wangen stromen waarvan je niet wist dat je ze in je had. Je lichaam kan gaan trillen, koud worden of juist heel warm, terwijl het alsnog verwerkt wat vastzat. Het resultaat van dit proces van interoceptie, het naar binnen gaan met je aandacht, het benoemen van de felt sense, is steevast een rustiger gevoel en meer verbondenheid met jezelf. Mocht je interesse hebben, ik begeleid je graag bij een reis naar je binnenwereld. Bekijk ook even dit filmpje van Peter Levine over felt sense .

Tussen twee afspraken, voor of na je mail of een telefoontje, dat zijn cruciale momenten. De momenten dat je van activiteit wisselt, kun je heel goed gebruiken om eens bij jezelf te checken hoe het nu eigenlijk met je gaat. Wat heb je nodig? Misschien heb je verkrampt gezeten en is het tijd voor een rek- en strekoefening. Of merk je nu pas dat je al uren niets gedronken hebt. Mogelijk heb je te lang naar je beeldscherm getuurd, heb je droge ogen of komt er een hoofdpijn opzetten. Zodra je merkt dat je iets nodig hebt, kun je hier iets aan doen. Zo lang we nog niet continu bewust zijn van ons fysieke welbevinden kunnen we gebruik maken van dit soort wisselmomenten. Het grappige op mijn werkplek is dat ik bij het koffiezetapparaat vaak nog een reminder krijg, bijvoorbeeld na een intensief gesprek met een cliënt: 'Leeg de opvangschaal en het afvalbakje', of 'Vul water bij'. In plaats van te vloeken dat ik niet meteen mijn koffie krijg, zie ik er nu de humor van in. Ja, even tijd maken voor mezelf en wat ik nodig heb. Inchecken en onthaasten.

Mannen mogen niet huilen, hoe vaak is dat in het verleden wel niet gezegd? Nog steeds hebben veel mensen er last van dat ze zich zogenaamd groot moeten houden. 'Emoties zijn voor watjes'. 'Stel je niet aan.' of 'Laat je niet kennen.' Het tegendeel is waar. Huilen maakt schoon en delen dat je je (wel eens) klein voelt, schept een band. Ik las laatst een blog van een collega trainer die schreef over een man die op een feest stilletjes op de gang stond te huilen en die gauw wegliep toen hij ontdekte dat zij hem zag. Zij wist niet wat ze ermee aan moest. Als iemand niet om hulp vraagt, moet je die ook niet geven, was haar uitgangspunt. Ze wilde niet in de dramadriehoek stappen, geen slachtoffer van hem maken. Het geven van een knuffel beschouwde ze als 'ankeren' van de emotie met als resultaat dat die wordt weggestopt. Misschien heb ik haar verkeerd begrepen. Natuurlijk moet je je hulp niet opdringen aan iemand. Maar hoeveel mensen hebben nooit geleerd te vragen om aandacht of troost? Hoeveel mensen zijn er opgegroeid met het idee dat ze het altijd zelf moeten zien te redden, hoeveel 'schamen' zich voor wat ze zien als een moment van zwakheid? Evolutionair gezien zijn we helemaal niet gemaakt om alleen op deze planeet rond te banjeren. We zijn groepsdieren. We kunnen wel degelijk elkaars steun en hulp gebruiken. Zo herinner ik me nog goed hoe ik op een eenzame Oudjaarsavond stond te huilen in de gang van een discotheek. Ik was blij met de jongen die even aan me vroeg of het wel ging. Mijn verdriet, ik, werd gezien. Of die keer dat ik bij een training als deelnemer werd geraakt. Het moment dat de trainers mijn tranen zagen en vervolgens wegliepen om pauze te houden, voelde ik me zo bevestigd in mijn eenzaamheid. Hoe dankbaar was ik voor de medecursist die een moment naast me ging zitten, een arm om me heen sloeg en stilletjes naar mijn verhaal luisterde. Nee, we moeten van de ander geen slachtoffer maken, maar we hoeven elkaar of onze emoties ook niet te negeren. Het is juist sterk om zogenaamde zwakte te erkennen en er even voor elkaar te zijn. We zijn tenslotte allemaal mensen.

Ik heb al mijn hele volwassen leven een gruwelijke hekel aan papierwerk. Administratie die precies volgens andermans regeltjes ingevuld moet worden, overbodige zaken of overdreven betutteling. Ik blijk niet de enige te zijn. Veel van mijn cliënten noemen dit als een van de oorzaken van hun uitval. In het NRC van dit weekend werd beschreven hoe het Nederlands zorgstelsel werkt aan de hand van het verhaal van oom Cees . Eindeloze loketten, verwijzingen, onvermogen en regelzucht. Ik kan daar woest om worden. Dat doe ik niet. Ik leer mijn cliënten namelijk hoe ze naar hun emoties kunnen kijken, dat je alleen zelf last hebt van dit soort negatieve emoties en een ander dat niet eens hoeft te merken, hoe ze onderscheid kunnen maken tussen zaken waar ze wel of niet iets aan kunnen doen en hoe ze kunnen loslaten, 'adem uit'. Ook al valt dit onder de zaken waar ik waarschijnlijk niets aan kan doen en wat niets oplevert, adem uit, wil ik hier oproepen tot verandering. Laten we elkaar niet bestoken met allerlei overbodige administratieve ballast en ons concentreren op waar het werkelijk om gaat. Heeft iemand hulp nodig? Ja, zorg dat die het krijgt. Graaf je niet onder in procedures, dompel je niet onder in wantrouwen, wentel je niet in je eigen belangrijkheid, maar help je medemens. Groningen, toeslagenaffaire, jeugdzorg, asielzoekers, milieu, Oekraïne, noem alle issues in de wereld maar op. Waar gaat het nu werkelijk om? Dat we er met elkaar iets moois van maken, in vrijheid, positief, nu en in de toekomst.

Sinds vorig jaar werk ik als psycholoog bij Specialistennet. Ik begeleid daar mensen in op maat gemaakte werktrajecten. Het gaat dan om mensen die bijna uitvallen of al uitgevallen zijn met een burn-out of vergelijkbare klachten. Corona, toenemende werkdruk, conflicten met collega's, privé omstandigheden die zwaar zijn en oud zeer dat de kop op komt steken zijn een paar van de redenen voor die uitval. Oude copingpatronen blijken toch niet goed te werken. Signalen van het lichaam worden genegeerd. Nu steeds meer mensen uitvallen, is het niet langer een taboe om hulp te zoeken bij een psycholoog of coach. Gelukkig maar. Want het helpt enorm om je verhaal gewoon eens kwijt te kunnen aan iemand die er met een frisse, onbevooroordeelde blik naar kijkt, die vragen stelt die je aan het denken zetten, die je steeds weer helpt je focus te verschuiven naar het positieve. Wat gaat al wel goed? Wat kun je wel? Iemand die met je op zoek gaat naar je verborgen talenten, vergeten hobby's en zo de lichtpuntjes in je leven 1 voor 1 weer helpt aansteken. Ook in ons dagelijks leven kunnen we meer voor andere mensen betekenen. Door naar ze te luisteren en er voor ze te zijn, door een helpende hand te bieden of een troostende schouder. Of door een vriendelijk woord, een glimlach naar een onbekende, iemand voor te laten in de rij of file. We hoeven niet op ons eigen eiland te blijven zitten. We lijken meer op elkaar dan we misschien denken. Een glimlach geeft een goed gevoel en daar zijn we allemaal naar op zoek.

De herfst en de winter zijn perioden om naar binnen te keren en kracht op te doen voor een nieuwe lente en zomer. Voordat het nieuwe jaar begint, is het goed om stil te staan bij het oude jaar. Wat heeft het je gebracht en wat heeft het je gekost? De levenscirkel beschrijft de fasen die een rol spelen bij verandering. Het geeft het natuurlijke proces aan van elk etmaal, jaar, leven, maar ook van elke ontmoeting, vergadering, gebeurtenis. De fasen in de cirkel zijn: welkom heten / contact maken, hechten, intimiteit, afscheid nemen, rouwen, betekenis ervaren / zingeving, en weer een nieuwe start maken. Elke stap hoort erbij. Sla je een stap over, zoals het rouwen, dan verlies je levensenergie. Als voorbeeld: Bij een vergadering ontmoet je elkaar (weer), je went aan elkaar en gaat vervolgens de diepte in. Als de vergadering klaar is, gaat iedereen weer uit elkaar. De neiging bestaat om gelijk door te rennen naar de volgende afspraak of activiteit. Ik raad echter aan eerst een wisselmoment in te bouwen, een moment van bezinning. Dit wisselmoment is er zowel voor de fase van rouwen als de fase van betekenis. Dit hoeft niet lang te duren maar is essentieel om het oplopen van stress en uiteindelijk een burn-out te voorkomen. Wat heeft de meeting met je gedaan, welke emoties en lichaamssensaties heb je ervaren en hoe voel je je nu? Liepen de gemoederen hoog op of heb je je geërgerd omdat er weer niets werd besloten? Neem de tijd om dit na te gaan. Hoe gaat het met je, wat heb je nodig? En vervolgens bereid je je voor op de volgende afspraak of activiteit. Ook bij grote gebeurtenissen, zoals het overlijden van een dierbare, is de stap van het rouwen essentieel. Wat betekent het verlies voor je, wat ervaar je, hoe voel je je, wat heb je nodig? Neem de tijd hiervoor. Om verder te kunnen, is een periode van rouw nodig. Het kost tijd om verlies te aanvaarden en het een plek te geven. Hoe we de levenscirkel doorlopen, heeft veel te maken met onze vroege hechting en de patronen die vervolgens zijn ontstaan. Voelden we ons welkom in de wereld of kregen we de behoefte ons te isoleren, was het contact met onze ouders of opvoeders veilig genoeg of hebben we besloten ons maar niet te hechten, durven we intimiteit aan of is daar iets kapot gegaan, nemen we bewust afscheid of vluchten we ervoor weg (of klampen we ons juist vast), durven we te rouwen of gaan we maar door en van binnen op slot , staan we stil bij zingeving of voelen we ons zinloos? Elk levenspad kent obstakels. Zijn we bereid mee te gaan met de ups en downs van het leven, deze bewust te ervaren en doorvoelen en ervan te leren en ons zo verder te ontwikkelen? Ik nodig je uit het jaar goed af te sluiten. Wat heeft 2022 voor je betekent, van wie of wat heb je afscheid genomen? Sta stil en doorvoel de betekenis voor jou. Vervolgens kunnen we 2023 van harte welkom heten! Het wordt vast weer een jaar met prachtige momenten en moeilijke situaties die we alleen of met elkaar kunnen door leven . 

Zojuist met enige schroom gebeld of ze mijn boek al hadden verkocht. En jawel hoor, er zijn vijf exemplaren over de toonbank gegaan. Mijn hele voorraad. Joepie! Ik buig me over de factuur. De verkoopprijs, btw eraf, boekhandelskorting eraf, dan heb je hun inkoopprijs, btw er weer bovenop. Hm. Waarom had ik zo’n grote korting gegeven? Dat moet anders. Met de huidige papierprijzen is mijn inkoopprijs flink gestegen. De boekenprijs kan ik niet veranderen, dan maar de korting. Ik stel een nieuwe consignatie overeenkomst op met een lagere marge. Hopen dat ze die accepteren. Ik druk op print. Verdorie, inkt op. Dit betekent dat ik eerst naar de winkel moet voordat ik naar de boekhandel kan. Dat kost weer tijd. Hoeveel tijd en geld kost dit me eigenlijk? Honderden of misschien duizenden uren heb ik geschreven, geschrapt, herschreven, herlezen, laten bezinken, verder geschreven, tekst in een hoek gesmeten, nagedacht, laten lezen, commentaar verwerkt, herschreven, geschrapt, herschreven. Uiteindelijk heb ik mijn concept naar uitgevers gestuurd. Na maanden spanning kreeg ik mijn manuscript terug. Zonder commentaar, vlekje of ezelsoor werd ik, ik bedoel mijn boek, afgewezen. Ik heb me herpakt en ben doorgegaan. Verder geschreven, van eerste persoon naar derde persoon, nee toch andersom, van tegenwoordige tijd naar verleden tijd, een paar mensen laten lezen, commentaar verwerkt, herschreven. Een redacteur ingehuurd, commentaar (emotioneel) verwerkt, en een factuur betaald. Me verdiept in het uitgeversproces, mijn eigen uitgeverij begonnen, ISBN-nummer aangevraagd en een factuur betaald. Een fotograaf benaderd voor de omslag, geposeerd, over en weer gemaild over de vereiste afmetingen en een factuur betaald. Me verdiept in het printproces, contact met de drukkerij onderhouden, versies ingediend, bijgewerkt, en tenslotte had ik een boek. In eigen beheer uitgeven klinkt romantisch, zelfstandig, stoer. Het betekent echter ook dat je zelf je promotie moet doen, dus ik was nog niet klaar. Ik heb promotiekaartjes laten drukken en bij de tennisbaan en kapper gevraagd of ik ze daar neer mocht leggen. Niet lang daarna gingen ze dicht vanwege corona. Daarna bleken de kaartjes weg te zijn. Ik heb gepost op social media. Hallo, willen jullie mijn boek kopen, slik. Ik heb mijn eigen interview geschreven voor de plaatselijke krant. Best goede vragen, ha. En me laten interviewen door de lokale radio. Tenslotte heb ik lokale boekhandels benaderd of ze mijn boek in consignatie wilden nemen. Een plekje in de etalage of goed in het zicht, durfde ik niet te vragen. Voor het eerst in de historie gingen niet veel later de boekhandels dicht. Gelukkig zijn ze nu weer open. En hebben ze mijn boek verkocht! Wat was ook alweer mijn inkoopprijs? En hoeveel krijg ik als mijn boek is verkocht? Ik heb het net uitgerekend. Na aftrek van btw en boekhandelskorting houd ik onderaan de streep over: vier dubbeltjes. Wat is dat per uur? Ach, het is zoals een vriendin zei, rijk word je er niet van, maar de ervaring en inspiratie zijn onbetaalbaar. En zo is het. Op naar mijn volgende boek! Halve Kus is te koop in Soest bij 't Louvre, Bruna en Van de Ven. Ook is mijn boek te bestellen. Via deze link verdien ik er het meest aan. 🤗

We hadden net, heel modern, een partij Padel gespeeld en discussieerden na afloop bij een drankje over de wereldproblematiek. Niet ongebruikelijk, er is genoeg te bespreken. 'Ik kijk geen nieuws meer, het is mij te negatief.' zei mijn vriendin ineens. Dit leverde verwondering op bij de anderen, en begrip. Ik moest toegeven, ik doe het ook steeds minder, ik word er namelijk niet blij van. De nadruk ligt steeds op wat er niet goed gaat, terwijl er zoveel dingen wel goed gaan. Alles waar je op focust groeit, zeggen ze, waarom focussen we dan niet op het positieve? 'Iedereen heeft zoveel kritiek op elkaar. En maar wijzen naar de ander, kijk naar jezelf.', vervolgde ze. 'Ja, maar zodra we dit zeggen, doen we eigenlijk hetzelfde, zijn we ook aan het wijzen.', antwoordde ik. En op dat moment besloten we in dat gesprek alleen nog maar positief te praten. Practice what you preach. En dat was niet makkelijk. We moesten steeds even nadenken voordat we een zin uitspraken, maar uiteindelijk ging het steeds beter en werd de sfeer steeds gezelliger. Ongemerkt, of soms bewust, laten we ons meeslepen in sferen. We volgen de toonzetting. Elk moment hebben we echter de keuze om aan het roer te staan en een andere koers te varen. Gewoon in ons eigen gezelschap en bij iedereen die we tegenkomen. Een aardig woord, een glimlach, een focus op het positieve. Dus praatten we de rest van de avond over het herstel van de aarde, de vrijheid die wij hier in Nederland mogen genieten, werkgevers die steeds meer in de vitaliteit van werknemers investeren, collega's die elkaar zo goed aanvullen, initiatieven om het mbo meer te promoten, aandacht voor de talenten van de jeugd en het plezier van het kunnen sporten. Er kwam die avond zelfs een derde rondje (alcoholvrij) en we proostten op het leven! Ik wil hierbij iedereen uitnodigen ditzelfde te doen. Let op wat je z egt, focus op het positieve! Het is niet 'moeilijk', het is misschien 'nog niet makkelijk'.