Blog Layout
Bang voor de liefde
Mariëlle Boersen • sep. 30, 2020
Wiens jeugd is fantastisch geweest? Die van de meesten niet. Ergens zijn er dingen gebeurd, hebben ouders steken laten vallen. Maar kunnen we het ons nog wel goed herinneren? In de loop der tijd vervagen herinneringen, ze verkleuren. Je weet niet alles meer en wat je nog weet, heb je mogelijk keer op keer in je hoofd herhaald, waardoor het verhaal steeds een beetje anders werd. Zoals in het spel waarin je een zin doorfluistert die aan het eind totaal vervormd blijkt te zijn. Maar ergens in die zin, in dat verhaal, zit een kern, een kern van waarheid. Het is de pijn die je met je meedraagt.
Bij mijn werk in de ggz met mensen met persoonlijkheidsstoornissen heb ik veel emotionele pijn gezien. Veroorzaakt door een jeugd waarin hun liefde is onthouden, waarin ze een zwaar verlies hebben geleden of waarin er ernstig misbruik van ze is gemaakt. Een kind kan niet leven zonder de liefde en bescherming van zijn of haar ouders. Zonder die goede basis aan de start van je leven durf je niet meer op de liefde te vertrouwen en/of ga je deze koppelen aan verdriet. Er ontstaat bindingsangst waarvan je de oorsprong vaak niet beseft.
Om te kunnen overleven zonder de liefde van je ouders, kiezen we voor strategieën: vechten, vluchten of vermijden. Eén van de mogelijke vermijdingsstrategieën is het creëren van een fantasiewereld.
"Als we ons hart niet kunnen openen voor de liefde is dat niet zomaar. Ergens onderweg zijn we gewond geraakt, is de dood ons hart binnengevallen, heeft verlies onmiskenbare sporen achtergelaten, zijn onze dromen verdrongen door zielenpijn en zoeken we enkel nog houvast in onze fantasieën over de liefde." (Cuppen, Liefdesbang).
Gebaseerd op deze pijn, angst en dit gevoel van leegte, dat ik ook in mijzelf herkende, ben ik gaan schrijven. Dit resulteerde in een psychologische roman over een moeizame moeder-dochter relatie.
De hoofdpersoon, Sue, ervaart een gevoel van leegte. Er is ooit iets gebeurd in haar leven, maar wat? Ze durft steeds minder het leven aan en trekt zich terug in haar gedachtenwereld. Als ze erachter komt wat er is gebeurd, moet ze haar dominante moeder confronteren. En daarmee zichzelf. De kritiek die ze jarenlang van haar moeder heeft gekregen, is in haar hoofd gaan zitten: ze moet zich gedragen, oftewel stil en lief zijn. Zal het haar lukken haar moeder te trotseren en valt met het ontdekken van het geheim alles op zijn plaats, of blijft de angst voor de liefde?
Het boek komt binnenkort uit. Het is een verhaal over liefde, rouw, eenzaamheid en de kritische stemmen in ons hoofd. Het heet ‘Halve kus’.
De afgelopen maanden heb ik de basis- en vervolgopleiding EMDR gevolgd en inmiddels ben ik begonnen met het toepassen hiervan op cliënten. Wat een fantastische methode! De spanningen die bepaalde traumatische ervaringen automatisch met zich meebrachten, verdwijnen soms al binnen minder dan een half uur! Cliënten kijken me verbijsterd aan als ze moeten constateren dat de spanning die ze eerst nog een acht gaven op een schaal van 10 een paar minuten later verdwenen is. 'Ik voel het niet meer!' Een client liet na afloop zijn tranen lopen en verzuchtte dat dit blije tranen waren. Hij had al zolang met een beladen herinnering gezeten en ineens was de spanning weg. Ook het installeren van hulpbronnen, het via een EMDR methode benadrukken van positieve eigenschappen en ervaringen, heb ik nu al een aantal maal toegepast om het zelfvertrouwen van cliënten in bepaalde situaties te vergroten. Ook die resultaten zijn tot nu toe veelbelovend. EMDR, oftewel Eye Movement Desensitization Reprocessing is een therapievorm waarbij de emotionele lading bij een heftige herinnering vermindert. Het meest bekend is het van de vingerbewegingen die je met je ogen moet volgen. Er zijn echter ook andere methoden zoals de butterfly hug, het tikken op je knieën of het werken met geluiden. EMDR is een beproefde methode voor de behandeling van PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom). Het wordt alom erkend en door vele psychologen toegepast. Toch is het nog een raadsel waarom het werkt. Het vermoeden is dat het te maken heeft met het werkgeheugen dat extra belast wordt door de afleidende vingerbewegingen (of andere stimuli). Ook de bilaterale stimulatie wordt genoemd als mogelijk oorzaak. Zowel je linker- als rechterhersenhelft wordt betrokken als je je ogen een aantal malen, op aangeven van de therapeut, van uiterst links naar uiterst rechts beweegt en weer terug. EMDR wordt dan vergeleken met de REM slaap waarin je ogen ook heen en weer gaan en je vermoedelijk de ervaringen van overdag verwerkt. Wat het ook is, het is geweldig om te ervaren hoe blij mijn cliënten ermee zijn. Ik ga hier mee door!
Een van de mooiste oefeningen in mijn praktijk is die waarin ik een client begeleid met aandacht naar binnen te gaan en te benoemen wat die voelt. Dat wat opgeslagen ligt in het lichaam, mag gezien worden, wil gezien worden, wil erkend worden. Door te benoemen wat je voelt aan lichaamssensaties kan er heling ontstaan. Eugene Gendlin noemde deze lichaamssensaties felt sense. Gendlin is de grondlegger van focussing, de techniek voor het luisteren naar (de wijsheid van) je lichaam. Hij ontdekte dat de felt sense de variabele was die er het meest voor zorgde dat een therapie succesvol was. Zo'n lichaamssensatie kan de kleinste trilling of hapering zijn. Door hier met je aandacht en adembeweging naartoe te gaan, kunnen blokkades opgelost worden. Deze kleine sensaties kunnen ook als richtingsaanwijzer dienen voor je leven. Ze geven aan wat goed voor je voelt en wat niet. Emoties komen en gaan. In het beroemde gedicht van Rumi (1207-1273) zijn in de herberg alle emoties welkom. Ook de zogeheten negatieve emoties hebben je iets te brengen en mogen doorleefd worden. Volgens Jill Bolte Taylor, neurowetenschapper, zijn emoties chemisch gezien na 90 seconden weer uit ons lichaam verdwenen. Emoties die niet erkend worden, blijven echter vastzitten. Als je niet mag huilen, zitten de tranen nog in je. Als je niet boos mag zijn, zit de woede nog in je. Door deze emoties alsnog te doorvoelen, de pijn aan te kijken, kunnen ze verdwijnen en word je geheeld. Het geven van woorden aan de kleinste sensaties kan leiden tot 'rare' gesprekken. Zo kunnen cliënten het hebben over een kleerhanger in hun schouders, kauwgom in hun vezels, een stoeptegel op het hart. Dit is symboliek voor het gevoel dat iemand mogelijk al tijden heeft, maar waar nooit aandacht voor was. Wat vaak gebeurt, is dat dit gevoel verandert, zachter wordt of verdwijnt. Zo kan een grote, zwarte en zware kei in je borstkast lichter van kleur worden, een zachtere structuur krijgen, van temperatuur veranderen, verschuiven van plek en kleiner worden. Zo kunnen er ineens tranen over je wangen stromen waarvan je niet wist dat je ze in je had. Je lichaam kan gaan trillen, koud worden of juist heel warm, terwijl het alsnog verwerkt wat vastzat. Het resultaat van dit proces van interoceptie, het naar binnen gaan met je aandacht, het benoemen van de felt sense, is steevast een rustiger gevoel en meer verbondenheid met jezelf. Mocht je interesse hebben, ik begeleid je graag bij een reis naar je binnenwereld. Bekijk ook even dit filmpje van Peter Levine over felt sense .