Blog Layout
Lekker fout
Mariëlle Boersen • jun. 29, 2017
Kinderen leren het best door ze te vertellen wat ze goed hebben gedaan, volwassenen leren juist van fouten. Dit komt omdat het voor kinderen heel gewoon is fouten te maken. Ze halen hun schouders op over negatieve feedback. Praten, lopen, leren lezen? Het gaat allemaal met vallen en opstaan. De hersenen van kinderen vertonen pas extra activiteit wanneer ze te horen krijgen dat ze iets goed doen. Volwassenen zijn gewend dingen goed te doen. Die kunnen heel veel dingen al. Een fout is dan een afwijking van het normale patroon, het valt extra op en hierdoor leren volwassenen juist van fouten (*).
Wij zijn in het algemeen vaak bang om fouten te maken en dat zou dan eigenlijk stilstand betekenen. Hoe leuk is het dan om, in een veilige omgeving, heel veel fouten te mogen maken. Ik laat deelnemers aan een workshop theatersport bijvoorbeeld wel eens het meest foute feedbackgesprek voeren. Zelf maak ik ook geweldig veel 'fouten' als trainingsactrice door niet een keurig verantwoord, volgens de communicatieregels gepaste reactie te geven, maar juist dat onaangepaste gedrag te tonen, of die nare reactie waar de ander bang voor is. Ik reageer in een rollenspel emotioneel, bot, vervelend, aanvallend, etc. En de ander mag ook fouten maken, zodat die direct het effect ervan kan merken.
En dan is er ook nog het regiemodel. Wat is het leven van een trainer/trainingsacteur toch leuk! Je kunt met humor zoveel bereiken. Door deelnemers aan een training een lachspiegel te bieden, een uitvergroting dan wel vervorming van de werkelijkheid, zien ze precies waar het fout kan gaan en beseffen ze tegelijkertijd hoeveel ze al goed doen.
Een tijdje geleden mocht ik samen met andere trainers van Parenticom (trainingsbureau voor kinderopvang en basisonderwijs) tijdens een studiemiddag Oudergesprekken een workshop geven aan een voorschoolse opvang. Zo'n 60 pedagogisch medewerkers werden er getraind.
Voordat we uiteen gingen in de verschillende subgroepen en workshops, was er een algemeen gedeelte waar we op interactieve wijze met de stof omgingen. Onderdeel daarvan was een sketch. Samen met collega Majanka liet ik op een humorvolle en snelle manier zien hoe het niet moet.
Als 'leidster' voerde ik een lekker direct gesprek met 'een ouder', gaf ik ongezouten mijn mening over haar kind, en ook nog over de moeder zelf, plakte er een etiket op, negeerde haar reactie en rondde ik tevreden het gesprek af. Het publiek was geschokt en wilde heel graag verbeteringen aanbrengen in mijn wijze van communiceren. Dat mocht.
Na afloop van deze act kon het publiek, via het regiemodel, aangeven hoe het gesprek beter kon. Het regiemodel is een (inter)actief en praktisch trainingsmodel dat werkt met fouten. Hierbij wordt eerst getoond hoe het niet moet en daarna kunnen deelnemers, als regisseur, het gesprek stap voor stap bijsturen. De suggesties speelden we uit zodat het effect direct zichtbaar was. Een hele leuke manier om van en met elkaar te leren. In de evaluaties werd dit onderdeel van de middag dan ook hoog gewaardeerd. Zie hier de sketch.
(*) Bron: Geen gevecht, geen gebijt, geen gegil. Het bevorderen van positief gedrag bij mensen met autisme en andere ontwikkelingsstoornissen, Bo Hejlskov Elven
De afgelopen maanden heb ik de basis- en vervolgopleiding EMDR gevolgd en inmiddels ben ik begonnen met het toepassen hiervan op cliënten. Wat een fantastische methode! De spanningen die bepaalde traumatische ervaringen automatisch met zich meebrachten, verdwijnen soms al binnen minder dan een half uur! Cliënten kijken me verbijsterd aan als ze moeten constateren dat de spanning die ze eerst nog een acht gaven op een schaal van 10 een paar minuten later verdwenen is. 'Ik voel het niet meer!' Een client liet na afloop zijn tranen lopen en verzuchtte dat dit blije tranen waren. Hij had al zolang met een beladen herinnering gezeten en ineens was de spanning weg. Ook het installeren van hulpbronnen, het via een EMDR methode benadrukken van positieve eigenschappen en ervaringen, heb ik nu al een aantal maal toegepast om het zelfvertrouwen van cliënten in bepaalde situaties te vergroten. Ook die resultaten zijn tot nu toe veelbelovend. EMDR, oftewel Eye Movement Desensitization Reprocessing is een therapievorm waarbij de emotionele lading bij een heftige herinnering vermindert. Het meest bekend is het van de vingerbewegingen die je met je ogen moet volgen. Er zijn echter ook andere methoden zoals de butterfly hug, het tikken op je knieën of het werken met geluiden. EMDR is een beproefde methode voor de behandeling van PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom). Het wordt alom erkend en door vele psychologen toegepast. Toch is het nog een raadsel waarom het werkt. Het vermoeden is dat het te maken heeft met het werkgeheugen dat extra belast wordt door de afleidende vingerbewegingen (of andere stimuli). Ook de bilaterale stimulatie wordt genoemd als mogelijk oorzaak. Zowel je linker- als rechterhersenhelft wordt betrokken als je je ogen een aantal malen, op aangeven van de therapeut, van uiterst links naar uiterst rechts beweegt en weer terug. EMDR wordt dan vergeleken met de REM slaap waarin je ogen ook heen en weer gaan en je vermoedelijk de ervaringen van overdag verwerkt. Wat het ook is, het is geweldig om te ervaren hoe blij mijn cliënten ermee zijn. Ik ga hier mee door!
Een van de mooiste oefeningen in mijn praktijk is die waarin ik een client begeleid met aandacht naar binnen te gaan en te benoemen wat die voelt. Dat wat opgeslagen ligt in het lichaam, mag gezien worden, wil gezien worden, wil erkend worden. Door te benoemen wat je voelt aan lichaamssensaties kan er heling ontstaan. Eugene Gendlin noemde deze lichaamssensaties felt sense. Gendlin is de grondlegger van focussing, de techniek voor het luisteren naar (de wijsheid van) je lichaam. Hij ontdekte dat de felt sense de variabele was die er het meest voor zorgde dat een therapie succesvol was. Zo'n lichaamssensatie kan de kleinste trilling of hapering zijn. Door hier met je aandacht en adembeweging naartoe te gaan, kunnen blokkades opgelost worden. Deze kleine sensaties kunnen ook als richtingsaanwijzer dienen voor je leven. Ze geven aan wat goed voor je voelt en wat niet. Emoties komen en gaan. In het beroemde gedicht van Rumi (1207-1273) zijn in de herberg alle emoties welkom. Ook de zogeheten negatieve emoties hebben je iets te brengen en mogen doorleefd worden. Volgens Jill Bolte Taylor, neurowetenschapper, zijn emoties chemisch gezien na 90 seconden weer uit ons lichaam verdwenen. Emoties die niet erkend worden, blijven echter vastzitten. Als je niet mag huilen, zitten de tranen nog in je. Als je niet boos mag zijn, zit de woede nog in je. Door deze emoties alsnog te doorvoelen, de pijn aan te kijken, kunnen ze verdwijnen en word je geheeld. Het geven van woorden aan de kleinste sensaties kan leiden tot 'rare' gesprekken. Zo kunnen cliënten het hebben over een kleerhanger in hun schouders, kauwgom in hun vezels, een stoeptegel op het hart. Dit is symboliek voor het gevoel dat iemand mogelijk al tijden heeft, maar waar nooit aandacht voor was. Wat vaak gebeurt, is dat dit gevoel verandert, zachter wordt of verdwijnt. Zo kan een grote, zwarte en zware kei in je borstkast lichter van kleur worden, een zachtere structuur krijgen, van temperatuur veranderen, verschuiven van plek en kleiner worden. Zo kunnen er ineens tranen over je wangen stromen waarvan je niet wist dat je ze in je had. Je lichaam kan gaan trillen, koud worden of juist heel warm, terwijl het alsnog verwerkt wat vastzat. Het resultaat van dit proces van interoceptie, het naar binnen gaan met je aandacht, het benoemen van de felt sense, is steevast een rustiger gevoel en meer verbondenheid met jezelf. Mocht je interesse hebben, ik begeleid je graag bij een reis naar je binnenwereld. Bekijk ook even dit filmpje van Peter Levine over felt sense .