Blog Layout
Mag het een beetje minder?
Mariëlle Boersen • jan. 09, 2020
Burn-out onder jongeren neemt toe
Het gemiddelde kind heeft tegenwoordig hetzelfde angstniveau als de gemiddelde psychiatrische patiënt in de jaren 1950. Mogelijke oorzaken hiervoor zijn de sociale verbondenheid die minder stabiel en voorspelbaar is geworden, terrorisme, onzekerheid over het later verkrijgen van werk, maar ook onze consumptiemaatschappij (Leahy, Angstvrij).
We zijn bang geworden tekort te komen of tekort te schieten. Doordat we via sociale media direct zicht hebben op het (schijnbare) leven van vele mensen, zijn we onszelf continu aan het vergelijken. Het recept voor ongelukkig zijn. Dit leidt tot hoge eisen die we onszelf stellen en faalangst. Ook is er sprake van keuzestress. Door de overvloed aan opties in deze welvaartsmaatschappij, vragen we ons steeds vaker af of we wel de juiste keuzes maken.
Ik merk aan mijn kinderen dat de druk die we onszelf en elkaar opleggen, steeds groter wordt. Mocht je vroeger op school nog over met een paar onvoldoendes, dan word je nu een bespreekgeval. Blijven zitten is er vaak niet bij, je wordt gelijk ook een niveau terug gezet. Je rent van toets naar toets, waarbij het 'iets leren' ondergeschikt lijkt aan het te behalen resultaat. Inmiddels is een 5,9 voor een kernvak (Nederlands, Engels, Wiskunde) ook een reden voor twijfel aan je capaciteiten. Dan moet je naast je school ook nog een bijbaan hebben en een goed sociaal leven. Ga je dan doorstuderen, dan moet je het eerste jaar wel minimaal x aantal punten hebben, anders moet je weg. En dat terwijl je als eerstejaars een compleet nieuw leven begint in een andere omgeving, een nieuw ritme met meer zelfstandigheid en nieuwe sociale contacten. Dan moet je, om je kansen later op de arbeidsmarkt te vergroten, je ook nog aansluiten bij een vereniging, liefst in het bestuur, een relevante bijbaan hebben, straks een interessante stage doen, een jaar in het buitenland studeren, etc. etc.
Steeds meer jongeren krijgen een burn-out, een vrij nieuw verschijnsel onder deze leeftijdsgroep. Volgens het CBS zijn 100.000 Nederlanders onder de 35 jaar opgebrand. Millennials (geboren tussen 1980 en 2000) hebben vaak last van burn-out en depressie. Generatie Z (geboren na 2000), is er mogelijk nog erger aan toe. Meer dan een kwart van de jongeren geeft aan ooit een burn-out of daaraan gerelateerde klachten te hebben gehad. De helft van de jongeren verwacht een burn-out te krijgen. Ook het aantal zelfmoorden loopt enorm toe onder jongeren.
Hoge verwachtingen, prestatiedruk, de eisen van de maatschappij, de opvoeding?
Wat kunnen we doen:
- minder eisen aan elkaar opleggen. Hier ligt een taak voor het onderwijs, het bedrijfsleven, ouders en eigenlijk aan iedereen. Dus ook voor mij. En voor jou.
- meer acceptatie van fouten en falen. Leren en je ontwikkelen doe je met vallen en opstaan, net als fietsen. Niemand is perfect, ook ik niet, ook jij niet.
- eerder herkennen van lichamelijke signalen, zoals vermoeidheidsklachten, slecht slapen, piekeren, angstige of sombere gevoelens en problemen met eten.
- vaker hulp vragen en bieden aan elkaar.
- je niet meer vergelijken met een ander. Er is maar één zoals jij en dat is helemaal goed.
There is a crack, a crack in everything
That’s how the light gets in
(Leonard Cohen)
De afgelopen maanden heb ik de basis- en vervolgopleiding EMDR gevolgd en inmiddels ben ik begonnen met het toepassen hiervan op cliënten. Wat een fantastische methode! De spanningen die bepaalde traumatische ervaringen automatisch met zich meebrachten, verdwijnen soms al binnen minder dan een half uur! Cliënten kijken me verbijsterd aan als ze moeten constateren dat de spanning die ze eerst nog een acht gaven op een schaal van 10 een paar minuten later verdwenen is. 'Ik voel het niet meer!' Een client liet na afloop zijn tranen lopen en verzuchtte dat dit blije tranen waren. Hij had al zolang met een beladen herinnering gezeten en ineens was de spanning weg. Ook het installeren van hulpbronnen, het via een EMDR methode benadrukken van positieve eigenschappen en ervaringen, heb ik nu al een aantal maal toegepast om het zelfvertrouwen van cliënten in bepaalde situaties te vergroten. Ook die resultaten zijn tot nu toe veelbelovend. EMDR, oftewel Eye Movement Desensitization Reprocessing is een therapievorm waarbij de emotionele lading bij een heftige herinnering vermindert. Het meest bekend is het van de vingerbewegingen die je met je ogen moet volgen. Er zijn echter ook andere methoden zoals de butterfly hug, het tikken op je knieën of het werken met geluiden. EMDR is een beproefde methode voor de behandeling van PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom). Het wordt alom erkend en door vele psychologen toegepast. Toch is het nog een raadsel waarom het werkt. Het vermoeden is dat het te maken heeft met het werkgeheugen dat extra belast wordt door de afleidende vingerbewegingen (of andere stimuli). Ook de bilaterale stimulatie wordt genoemd als mogelijk oorzaak. Zowel je linker- als rechterhersenhelft wordt betrokken als je je ogen een aantal malen, op aangeven van de therapeut, van uiterst links naar uiterst rechts beweegt en weer terug. EMDR wordt dan vergeleken met de REM slaap waarin je ogen ook heen en weer gaan en je vermoedelijk de ervaringen van overdag verwerkt. Wat het ook is, het is geweldig om te ervaren hoe blij mijn cliënten ermee zijn. Ik ga hier mee door!
Een van de mooiste oefeningen in mijn praktijk is die waarin ik een client begeleid met aandacht naar binnen te gaan en te benoemen wat die voelt. Dat wat opgeslagen ligt in het lichaam, mag gezien worden, wil gezien worden, wil erkend worden. Door te benoemen wat je voelt aan lichaamssensaties kan er heling ontstaan. Eugene Gendlin noemde deze lichaamssensaties felt sense. Gendlin is de grondlegger van focussing, de techniek voor het luisteren naar (de wijsheid van) je lichaam. Hij ontdekte dat de felt sense de variabele was die er het meest voor zorgde dat een therapie succesvol was. Zo'n lichaamssensatie kan de kleinste trilling of hapering zijn. Door hier met je aandacht en adembeweging naartoe te gaan, kunnen blokkades opgelost worden. Deze kleine sensaties kunnen ook als richtingsaanwijzer dienen voor je leven. Ze geven aan wat goed voor je voelt en wat niet. Emoties komen en gaan. In het beroemde gedicht van Rumi (1207-1273) zijn in de herberg alle emoties welkom. Ook de zogeheten negatieve emoties hebben je iets te brengen en mogen doorleefd worden. Volgens Jill Bolte Taylor, neurowetenschapper, zijn emoties chemisch gezien na 90 seconden weer uit ons lichaam verdwenen. Emoties die niet erkend worden, blijven echter vastzitten. Als je niet mag huilen, zitten de tranen nog in je. Als je niet boos mag zijn, zit de woede nog in je. Door deze emoties alsnog te doorvoelen, de pijn aan te kijken, kunnen ze verdwijnen en word je geheeld. Het geven van woorden aan de kleinste sensaties kan leiden tot 'rare' gesprekken. Zo kunnen cliënten het hebben over een kleerhanger in hun schouders, kauwgom in hun vezels, een stoeptegel op het hart. Dit is symboliek voor het gevoel dat iemand mogelijk al tijden heeft, maar waar nooit aandacht voor was. Wat vaak gebeurt, is dat dit gevoel verandert, zachter wordt of verdwijnt. Zo kan een grote, zwarte en zware kei in je borstkast lichter van kleur worden, een zachtere structuur krijgen, van temperatuur veranderen, verschuiven van plek en kleiner worden. Zo kunnen er ineens tranen over je wangen stromen waarvan je niet wist dat je ze in je had. Je lichaam kan gaan trillen, koud worden of juist heel warm, terwijl het alsnog verwerkt wat vastzat. Het resultaat van dit proces van interoceptie, het naar binnen gaan met je aandacht, het benoemen van de felt sense, is steevast een rustiger gevoel en meer verbondenheid met jezelf. Mocht je interesse hebben, ik begeleid je graag bij een reis naar je binnenwereld. Bekijk ook even dit filmpje van Peter Levine over felt sense .