Blog Layout
Ode aan het Nederlands
Mariëlle Boersen • feb. 02, 2018
We hebben steeds meer de neiging Engels te gebruiken in het onderwijs, in social media (ik bedoel maar) en in ons dagelijks taalgebruik. Misschien is het mijn leeftijd en ga ik onvoldoende met mijn tijd mee, maar ik houd van het ouderwetse Nederlands. De nuance die het juiste woord aanbrengt. De klank van een letter. Hoe klanken werelden herbergen zoals in ‘het wasgoed dat wappert in de wind’. Ik zie het voor me dankzij de weifelende w van wie, wat, waar, wanneer, waarom, maar ook van wiebelen, wankelen, waggelen, wouwelen, woelen en wentelen.
Wij Nederlanders blijken vooral veel variatie in scheldwoorden te hebben. Geïnspireerd door de klank van een letter. Zoals de stiekeme, sluwe en slimme s van smiespelen, snaaien, steggelen, sjoemelaar, schorremorrie, schuinsmarcheerder, secreet, serpent, sjacheraar, snoever, schelm, smiecht, schavuit, schobbejak en snoodaard. Of juist de stomme s van slappeling, slampamper, slapjanus, scharminkel, schijtlijster, schlemiel, stoethaspel, stakker, stumper, sukkel, sufkop en sul die slist, stamelt en stottert en loopt te slabakken.
Woorden als oelewapper, klaploper, linkmiegel, knurft, tuig van de richel, nozem, duivelsgebroed, vlegel, doerak, dondersteen, donderstraal, lulletje rozenwater, flapdrol, lapzwans, minkukel, branieschopper, droogstoppel, belhamel, bengel, blaaskaak, droplul en melkmuil. Een heel rijtje en lang niet compleet. Misschien denk je nu, wat loop je te raaskallen, bekokstoven of konkelefoezen? Ben je helemaal belatafeld? Misschien vind je het quatsch, geneuzel of apekool of begrijp je er geen snars of sikkepit van. Maar sta eens stil bij de verschillende klanken.
De fijne letter f met zijn frunniken, frutselen, friemelen en finesse alsook flitsen en flikkeren en het prachtige flikflooien, foeteren, frapperen, fratsen en fnuikend. Niet slechts de gemene gluiperd, gespuis, geteisem, gajes, gladjanus, maar genieten van de g in gniffelen, grinniken, gnuiven, gieren, grijnzen, grimassen, ginnegappen, giechelen, giebelen en grapjas of de g-klank in schaterlachen, schertsen, schuddebuiken en schik hebben.
Bijzonder hoe klank en betekenis verbonden zijn. De denderende d van donderen, draven, daveren, duwen, drammen, doordrukken, dreunen, donderjagen en door, door, door, tegenover het deemoedige drentelen, dralen, dreinen, dreutelen en deinzen. De petieterige en precieze p van het peinzen, prakkezeren, pruilen, puzzelen, punniken, peuren, peuteren en peuzelen.
Klank kleurt het woord zoals de koutende k met zijn keuvelen, kijven, kiften, kakelen, konkelen, klikken, kissebissen, kletsen en klessebessen, maar ook kukelen, koekeloeren en jawel, klaploper. De haperende h van huiveren, huppen, hakkelen, hannesen, hikken, horten, hakketakken en oké, hittepetit. De likkebaardende l met zijn lillend, lallend, lol en lellebel. De zanikende z van zemelen, zeuren, zwetsen, ziften en zeveraar. De belegen b met zijn banjeren, bakkeleien, beuzelen, bedotten, beduvelen, botvieren, bekonkelen, bruuskeren, berispen, beschimpen, bestieren, bezoedelen en besodemieteren. Toch ook wel weer veel negatieve woorden. Daar zijn we blijkbaar creatiever in.
Ik ben benieuwd van welk woord jij gaat glimmen en glunderen. Misschien is het weer mijn hang naar de traagheid van weleer, maar ik geniet vooral van lanterfanten en flierefluiten.
De afgelopen maanden heb ik de basis- en vervolgopleiding EMDR gevolgd en inmiddels ben ik begonnen met het toepassen hiervan op cliënten. Wat een fantastische methode! De spanningen die bepaalde traumatische ervaringen automatisch met zich meebrachten, verdwijnen soms al binnen minder dan een half uur! Cliënten kijken me verbijsterd aan als ze moeten constateren dat de spanning die ze eerst nog een acht gaven op een schaal van 10 een paar minuten later verdwenen is. 'Ik voel het niet meer!' Een client liet na afloop zijn tranen lopen en verzuchtte dat dit blije tranen waren. Hij had al zolang met een beladen herinnering gezeten en ineens was de spanning weg. Ook het installeren van hulpbronnen, het via een EMDR methode benadrukken van positieve eigenschappen en ervaringen, heb ik nu al een aantal maal toegepast om het zelfvertrouwen van cliënten in bepaalde situaties te vergroten. Ook die resultaten zijn tot nu toe veelbelovend. EMDR, oftewel Eye Movement Desensitization Reprocessing is een therapievorm waarbij de emotionele lading bij een heftige herinnering vermindert. Het meest bekend is het van de vingerbewegingen die je met je ogen moet volgen. Er zijn echter ook andere methoden zoals de butterfly hug, het tikken op je knieën of het werken met geluiden. EMDR is een beproefde methode voor de behandeling van PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom). Het wordt alom erkend en door vele psychologen toegepast. Toch is het nog een raadsel waarom het werkt. Het vermoeden is dat het te maken heeft met het werkgeheugen dat extra belast wordt door de afleidende vingerbewegingen (of andere stimuli). Ook de bilaterale stimulatie wordt genoemd als mogelijk oorzaak. Zowel je linker- als rechterhersenhelft wordt betrokken als je je ogen een aantal malen, op aangeven van de therapeut, van uiterst links naar uiterst rechts beweegt en weer terug. EMDR wordt dan vergeleken met de REM slaap waarin je ogen ook heen en weer gaan en je vermoedelijk de ervaringen van overdag verwerkt. Wat het ook is, het is geweldig om te ervaren hoe blij mijn cliënten ermee zijn. Ik ga hier mee door!
Een van de mooiste oefeningen in mijn praktijk is die waarin ik een client begeleid met aandacht naar binnen te gaan en te benoemen wat die voelt. Dat wat opgeslagen ligt in het lichaam, mag gezien worden, wil gezien worden, wil erkend worden. Door te benoemen wat je voelt aan lichaamssensaties kan er heling ontstaan. Eugene Gendlin noemde deze lichaamssensaties felt sense. Gendlin is de grondlegger van focussing, de techniek voor het luisteren naar (de wijsheid van) je lichaam. Hij ontdekte dat de felt sense de variabele was die er het meest voor zorgde dat een therapie succesvol was. Zo'n lichaamssensatie kan de kleinste trilling of hapering zijn. Door hier met je aandacht en adembeweging naartoe te gaan, kunnen blokkades opgelost worden. Deze kleine sensaties kunnen ook als richtingsaanwijzer dienen voor je leven. Ze geven aan wat goed voor je voelt en wat niet. Emoties komen en gaan. In het beroemde gedicht van Rumi (1207-1273) zijn in de herberg alle emoties welkom. Ook de zogeheten negatieve emoties hebben je iets te brengen en mogen doorleefd worden. Volgens Jill Bolte Taylor, neurowetenschapper, zijn emoties chemisch gezien na 90 seconden weer uit ons lichaam verdwenen. Emoties die niet erkend worden, blijven echter vastzitten. Als je niet mag huilen, zitten de tranen nog in je. Als je niet boos mag zijn, zit de woede nog in je. Door deze emoties alsnog te doorvoelen, de pijn aan te kijken, kunnen ze verdwijnen en word je geheeld. Het geven van woorden aan de kleinste sensaties kan leiden tot 'rare' gesprekken. Zo kunnen cliënten het hebben over een kleerhanger in hun schouders, kauwgom in hun vezels, een stoeptegel op het hart. Dit is symboliek voor het gevoel dat iemand mogelijk al tijden heeft, maar waar nooit aandacht voor was. Wat vaak gebeurt, is dat dit gevoel verandert, zachter wordt of verdwijnt. Zo kan een grote, zwarte en zware kei in je borstkast lichter van kleur worden, een zachtere structuur krijgen, van temperatuur veranderen, verschuiven van plek en kleiner worden. Zo kunnen er ineens tranen over je wangen stromen waarvan je niet wist dat je ze in je had. Je lichaam kan gaan trillen, koud worden of juist heel warm, terwijl het alsnog verwerkt wat vastzat. Het resultaat van dit proces van interoceptie, het naar binnen gaan met je aandacht, het benoemen van de felt sense, is steevast een rustiger gevoel en meer verbondenheid met jezelf. Mocht je interesse hebben, ik begeleid je graag bij een reis naar je binnenwereld. Bekijk ook even dit filmpje van Peter Levine over felt sense .