Blog Layout
Spelen is overleven
Mariëlle Boersen • mrt. 30, 2017
Buiten spelen is binnen één generatie met 71 % afgenomen. Obesitas en depressie bij kinderen nemen toe. Volwassenen voelen steeds meer werkstress en arbeidstevredenheid neemt af. Komt dit omdat we tegen onze natuur ingaan? Is er te weinig tijd voor plezier, wordt er te weinig gespeeld?
De laatste tijd komt er steeds meer aandacht voor de waarde van spelen. Onderzoek wijst uit dat spelen van evolutionair belang is. Zodra er aan de basisbehoeften is voldaan (voldoende eten, rust en veiligheid) gaan mens en dier spelen. Al zolang ze bestaan. Spel is iets dat de natuur blijkbaar belangrijk genoeg vond om eeuwenlang van generatie op generatie door te geven. Wat is dan het nut van spelen?
Dr. Stuart Brown, psychiater en klinisch onderzoeker, heeft hierover een interessant boek geschreven waaruit ik hier vrijelijk citeer. Het boek heet: Play, how it shapes the brain, opens the imagination and invigorates the soul. Aanrader!
Ten eerste is spelen plezierig. De mens kiest waar mogelijk voor plezier en voor het vermijden van pijn. Wat zou het leven zijn zonder spel: zonder sport, boeken, films, kunst, muziek, grappen, drama, flirten, dagdromen, komedie, ironie? Waarom zingen vogels, waarom dansen mensen? Omdat het leuk is. Spel geeft energie, maakt het leven lichter, zorgt voor meer optimisme, biedt nieuwe mogelijkheden, geeft ons het gevoel dat we leven.
Daarnaast is spelen nuttig. Uit onderzoek blijkt dat er bij zoogdieren een sterke positieve link is tussen het vermogen te spelen en de grootte van het brein. Er is een correlatie met de frontale cortex, het onderdeel van het brein waar planning en organisatie plaats vindt.
Spelen geeft ons de gelegenheid belangrijke vaardigheden te oefenen zonder dat ons leven er op dat moment van afhangt. Het bereidt ons voor op het leven. Spel vormt het brein, zorgt ervoor dat we ons leren aanpassen aan veranderende omstandigheden, dat empathie zich ontwikkelt, net als creativiteit, oplossingsgericht denken en innovatief vermogen. Het leert kinderen hoe de wereld in elkaar zit, hoe sociale relaties werken, ze ontwikkelen hierdoor emotionele intelligentie.
Spelen is ook bij volwassenen geen tijdsverspilling. We gaan door zes processtappen tijdens spel: verwachting, verrassing, plezier, begrip (nieuwe kennis), kracht (het beheersen) en evenwicht. Spel geeft volwassenen de mogelijkheid nieuw gedrag te oefenen, nieuwe denkwijzen uit te proberen en geeft nieuwe inzichten. Samen spelen geeft plezier en zorgt voor emotionele verbinding. Spelen is een basisvereiste voor gezondheid, welzijn en voor wat het betekent mens te zijn.
Nu speel ik in mijn werk al behoorlijk veel (rollenspel, theatersport), maar ook tussendoor is spelen waardevol. Voor de sfeer, de lol, de verbinding. Voor een online training van Have Fun in Sales namen we laatst een aantal telefonische verkoopgesprekken op. Superleuk om te doen, maar met een serieuze insteek. Tijdens een pauze hadden collega Majanka en ik behoefte ons even uit te leven. Dit werd opgenomen, zie bijgaand filmpje. Daarna konden we er weer helemaal fris tegenaan.
Laten we vaker samen spelen!
De afgelopen maanden heb ik de basis- en vervolgopleiding EMDR gevolgd en inmiddels ben ik begonnen met het toepassen hiervan op cliënten. Wat een fantastische methode! De spanningen die bepaalde traumatische ervaringen automatisch met zich meebrachten, verdwijnen soms al binnen minder dan een half uur! Cliënten kijken me verbijsterd aan als ze moeten constateren dat de spanning die ze eerst nog een acht gaven op een schaal van 10 een paar minuten later verdwenen is. 'Ik voel het niet meer!' Een client liet na afloop zijn tranen lopen en verzuchtte dat dit blije tranen waren. Hij had al zolang met een beladen herinnering gezeten en ineens was de spanning weg. Ook het installeren van hulpbronnen, het via een EMDR methode benadrukken van positieve eigenschappen en ervaringen, heb ik nu al een aantal maal toegepast om het zelfvertrouwen van cliënten in bepaalde situaties te vergroten. Ook die resultaten zijn tot nu toe veelbelovend. EMDR, oftewel Eye Movement Desensitization Reprocessing is een therapievorm waarbij de emotionele lading bij een heftige herinnering vermindert. Het meest bekend is het van de vingerbewegingen die je met je ogen moet volgen. Er zijn echter ook andere methoden zoals de butterfly hug, het tikken op je knieën of het werken met geluiden. EMDR is een beproefde methode voor de behandeling van PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom). Het wordt alom erkend en door vele psychologen toegepast. Toch is het nog een raadsel waarom het werkt. Het vermoeden is dat het te maken heeft met het werkgeheugen dat extra belast wordt door de afleidende vingerbewegingen (of andere stimuli). Ook de bilaterale stimulatie wordt genoemd als mogelijk oorzaak. Zowel je linker- als rechterhersenhelft wordt betrokken als je je ogen een aantal malen, op aangeven van de therapeut, van uiterst links naar uiterst rechts beweegt en weer terug. EMDR wordt dan vergeleken met de REM slaap waarin je ogen ook heen en weer gaan en je vermoedelijk de ervaringen van overdag verwerkt. Wat het ook is, het is geweldig om te ervaren hoe blij mijn cliënten ermee zijn. Ik ga hier mee door!
Een van de mooiste oefeningen in mijn praktijk is die waarin ik een client begeleid met aandacht naar binnen te gaan en te benoemen wat die voelt. Dat wat opgeslagen ligt in het lichaam, mag gezien worden, wil gezien worden, wil erkend worden. Door te benoemen wat je voelt aan lichaamssensaties kan er heling ontstaan. Eugene Gendlin noemde deze lichaamssensaties felt sense. Gendlin is de grondlegger van focussing, de techniek voor het luisteren naar (de wijsheid van) je lichaam. Hij ontdekte dat de felt sense de variabele was die er het meest voor zorgde dat een therapie succesvol was. Zo'n lichaamssensatie kan de kleinste trilling of hapering zijn. Door hier met je aandacht en adembeweging naartoe te gaan, kunnen blokkades opgelost worden. Deze kleine sensaties kunnen ook als richtingsaanwijzer dienen voor je leven. Ze geven aan wat goed voor je voelt en wat niet. Emoties komen en gaan. In het beroemde gedicht van Rumi (1207-1273) zijn in de herberg alle emoties welkom. Ook de zogeheten negatieve emoties hebben je iets te brengen en mogen doorleefd worden. Volgens Jill Bolte Taylor, neurowetenschapper, zijn emoties chemisch gezien na 90 seconden weer uit ons lichaam verdwenen. Emoties die niet erkend worden, blijven echter vastzitten. Als je niet mag huilen, zitten de tranen nog in je. Als je niet boos mag zijn, zit de woede nog in je. Door deze emoties alsnog te doorvoelen, de pijn aan te kijken, kunnen ze verdwijnen en word je geheeld. Het geven van woorden aan de kleinste sensaties kan leiden tot 'rare' gesprekken. Zo kunnen cliënten het hebben over een kleerhanger in hun schouders, kauwgom in hun vezels, een stoeptegel op het hart. Dit is symboliek voor het gevoel dat iemand mogelijk al tijden heeft, maar waar nooit aandacht voor was. Wat vaak gebeurt, is dat dit gevoel verandert, zachter wordt of verdwijnt. Zo kan een grote, zwarte en zware kei in je borstkast lichter van kleur worden, een zachtere structuur krijgen, van temperatuur veranderen, verschuiven van plek en kleiner worden. Zo kunnen er ineens tranen over je wangen stromen waarvan je niet wist dat je ze in je had. Je lichaam kan gaan trillen, koud worden of juist heel warm, terwijl het alsnog verwerkt wat vastzat. Het resultaat van dit proces van interoceptie, het naar binnen gaan met je aandacht, het benoemen van de felt sense, is steevast een rustiger gevoel en meer verbondenheid met jezelf. Mocht je interesse hebben, ik begeleid je graag bij een reis naar je binnenwereld. Bekijk ook even dit filmpje van Peter Levine over felt sense .