Blog Layout
Gevoelens op de werkvloer
Mariëlle Boersen • jun. 20, 2019
Mag je op de werkvloer aangeven dat iets je geraakt heeft? De een vindt van niet, een professionele houding kent geen zwakte. Een ander vindt het juist een kracht.
Bij het geven van feedback is het uiten van wat je voelt een vast onderdeel. Na vaststellen van de situatie waar het over gaat, is de volgende stap dat je aangeeft wat jouw gevoel daarbij was: je baalde ervan, voelde je in je hemd staan, niet serieus genomen, etc. Dit aangeven, vinden veel mensen nog niet zo makkelijk.
Wat is het dat we het soms zo moeilijk vinden te zeggen wat we voelen in een werkomgeving? We hebben onze gevoelens toch niet thuis gelaten om in een harnas van onverschillige zakelijkheid te stappen? Ik word ingehuurd om rollenspellen te spelen die lijken op de werkelijkheid, maar het lijkt of toneelspel de dagelijkse praktijk is van veel mensen.
Bij een training leiding geven wilde laatst een deelneemster een casus oefenen waarin zij haar waardering zou uiten voor een gefrustreerde werknemer die wilde vertrekken. Ze wilde niet dat hij wegging, maar het lukte haar niet te zeggen dat het haar speet dat hij zo gefrustreerd was geraakt, dat ze het jammer vond dat ze hem niet eerder en beter bij had gestaan, dat het haar persoonlijk verdriet deed, dat ze hem zou missen en dat ze hem nodig had. Ze gaf aan dat ze geen gevoelens kon uiten op de werkvloer.
Toen ik voordeed hoe ze haar waardering kon uiten, met mijn hand op mijn hart en vol oprechte lof en dankbaarheid voor deze medewerker, reageerde ze: 'Ja, zo bedoel ik het precies.' Ze zag in hoe waardevol dit was, hoe echt dit aanvoelde en dat dit mogelijk zou kunnen helpen deze medewerker te behouden omdat die het fijn zou vinden zich gewaardeerd te weten en oprecht vanuit het hart aangesproken te worden. Het zelf oefenen was voor haar echter nog een stap te ver, laat staan de praktijk. Jammer.
Deze vrouw werkte in een zakelijke omgeving, met veel mannen, ze gaf aan dat het daar minder gebruikelijk is. Maar ook in de kinderopvang, een omgeving waar met name vrouwen werken, kom ik vaak tegen dat medewerkers het nog niet zo makkelijk vinden aan te geven wat ze werkelijk voelen (boosheid, frustratie, onzekerheid). Alsof het een zwaktebod is om uit te spreken wat je gevoel aangeeft. Alsof je alleen maar blij en succesvol mag zijn.
Hoe mooi zou het zijn als we niet langer doen alsof we gevoelloze robots zijn, die kil en efficiënt hun werk doen, maar mensen van vlees en bloed, met een kloppend hart dat wel eens pijn doet.
De afgelopen maanden heb ik de basis- en vervolgopleiding EMDR gevolgd en inmiddels ben ik begonnen met het toepassen hiervan op cliënten. Wat een fantastische methode! De spanningen die bepaalde traumatische ervaringen automatisch met zich meebrachten, verdwijnen soms al binnen minder dan een half uur! Cliënten kijken me verbijsterd aan als ze moeten constateren dat de spanning die ze eerst nog een acht gaven op een schaal van 10 een paar minuten later verdwenen is. 'Ik voel het niet meer!' Een client liet na afloop zijn tranen lopen en verzuchtte dat dit blije tranen waren. Hij had al zolang met een beladen herinnering gezeten en ineens was de spanning weg. Ook het installeren van hulpbronnen, het via een EMDR methode benadrukken van positieve eigenschappen en ervaringen, heb ik nu al een aantal maal toegepast om het zelfvertrouwen van cliënten in bepaalde situaties te vergroten. Ook die resultaten zijn tot nu toe veelbelovend. EMDR, oftewel Eye Movement Desensitization Reprocessing is een therapievorm waarbij de emotionele lading bij een heftige herinnering vermindert. Het meest bekend is het van de vingerbewegingen die je met je ogen moet volgen. Er zijn echter ook andere methoden zoals de butterfly hug, het tikken op je knieën of het werken met geluiden. EMDR is een beproefde methode voor de behandeling van PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom). Het wordt alom erkend en door vele psychologen toegepast. Toch is het nog een raadsel waarom het werkt. Het vermoeden is dat het te maken heeft met het werkgeheugen dat extra belast wordt door de afleidende vingerbewegingen (of andere stimuli). Ook de bilaterale stimulatie wordt genoemd als mogelijk oorzaak. Zowel je linker- als rechterhersenhelft wordt betrokken als je je ogen een aantal malen, op aangeven van de therapeut, van uiterst links naar uiterst rechts beweegt en weer terug. EMDR wordt dan vergeleken met de REM slaap waarin je ogen ook heen en weer gaan en je vermoedelijk de ervaringen van overdag verwerkt. Wat het ook is, het is geweldig om te ervaren hoe blij mijn cliënten ermee zijn. Ik ga hier mee door!
Een van de mooiste oefeningen in mijn praktijk is die waarin ik een client begeleid met aandacht naar binnen te gaan en te benoemen wat die voelt. Dat wat opgeslagen ligt in het lichaam, mag gezien worden, wil gezien worden, wil erkend worden. Door te benoemen wat je voelt aan lichaamssensaties kan er heling ontstaan. Eugene Gendlin noemde deze lichaamssensaties felt sense. Gendlin is de grondlegger van focussing, de techniek voor het luisteren naar (de wijsheid van) je lichaam. Hij ontdekte dat de felt sense de variabele was die er het meest voor zorgde dat een therapie succesvol was. Zo'n lichaamssensatie kan de kleinste trilling of hapering zijn. Door hier met je aandacht en adembeweging naartoe te gaan, kunnen blokkades opgelost worden. Deze kleine sensaties kunnen ook als richtingsaanwijzer dienen voor je leven. Ze geven aan wat goed voor je voelt en wat niet. Emoties komen en gaan. In het beroemde gedicht van Rumi (1207-1273) zijn in de herberg alle emoties welkom. Ook de zogeheten negatieve emoties hebben je iets te brengen en mogen doorleefd worden. Volgens Jill Bolte Taylor, neurowetenschapper, zijn emoties chemisch gezien na 90 seconden weer uit ons lichaam verdwenen. Emoties die niet erkend worden, blijven echter vastzitten. Als je niet mag huilen, zitten de tranen nog in je. Als je niet boos mag zijn, zit de woede nog in je. Door deze emoties alsnog te doorvoelen, de pijn aan te kijken, kunnen ze verdwijnen en word je geheeld. Het geven van woorden aan de kleinste sensaties kan leiden tot 'rare' gesprekken. Zo kunnen cliënten het hebben over een kleerhanger in hun schouders, kauwgom in hun vezels, een stoeptegel op het hart. Dit is symboliek voor het gevoel dat iemand mogelijk al tijden heeft, maar waar nooit aandacht voor was. Wat vaak gebeurt, is dat dit gevoel verandert, zachter wordt of verdwijnt. Zo kan een grote, zwarte en zware kei in je borstkast lichter van kleur worden, een zachtere structuur krijgen, van temperatuur veranderen, verschuiven van plek en kleiner worden. Zo kunnen er ineens tranen over je wangen stromen waarvan je niet wist dat je ze in je had. Je lichaam kan gaan trillen, koud worden of juist heel warm, terwijl het alsnog verwerkt wat vastzat. Het resultaat van dit proces van interoceptie, het naar binnen gaan met je aandacht, het benoemen van de felt sense, is steevast een rustiger gevoel en meer verbondenheid met jezelf. Mocht je interesse hebben, ik begeleid je graag bij een reis naar je binnenwereld. Bekijk ook even dit filmpje van Peter Levine over felt sense .